Koan 1

TẮC THỨ CHÍN MƯƠI BA

ĐẠI QUANG SƯ NHẢY MÚA

CỬ Có ông tăng hỏi Đại Quang, “ Trường Khánh nói, ‘Nhân thụ trai mà tán thán,’ có nghĩa là gì?” Đại Quang bèn nhảy múa. Ông tăng cúi lậy. Đại Quang bèn nhảy múa. Ông tăng cúi lậy. Đại Quang nói, “Ông thấy được cái gì mà lậy vậy?” Ông tăng bèn nhảy múa. Đại Quang nói, “ Con chồn hoang quỉ này!”

BÌNH Hai mươi tám vị tổ Ấn Độ và sáu vị tổ Trung Hoa chỉ trao truyền cái này mà thôi, song các ông có hiểu cốt ý của nó không? Nếu các ông biết thì các ông tránh được lời này, còn nếu không thí vẫn chỉ là những con chồn hoang quỉ như cũ.

Có người bảo rằng Đại Quang chỉ xoay quanh lỗ mũi ông tăng kia mà lừa dối người, nếu như thật là thế thì là đạo lý gì đây? Đại Quang rất khéo vì người khác, trong lời nói của thầy ta luôn luôn có con đường xuất thân. Đại phàm các bậc tông sư cần phải nhổ đinh bạt chốt cởi dính gỡ rối cho thiên hạ thì mới có thể được gọi là thiện tri thức.

Đại Quang nhảy múa, ông tăng kia lễ lậy. Cuối cùng ông tăng kia cũng nhảy múa, Đại Quang lại nói, “ Cái con chồn hoang quỉ này!” Đó không phải là quay ông tăng. Rốt cuộc nếu như các ông không hiểu mà chỉ nhảy múa loạn xạ như thế, biết đến bao giờ mới thôi đây? Đại Quang nói, “ Cái con chồn hoang quỉ này!” Lời nói này cắt đứt Kim Ngưu, quả là kỳ đặc. Cho nên mới có câu nói rằng, “ Thầy tat ham câu sống không tham câu chết. Tuyết Đậu chỉ thích thầy ta nói, “ Cái con chồn hoang quỉ này!” là giống hay khác với “ Tạng đầu trắng Hải đầu đen,” “cái thùng đen này!” hay “ hảo sư!” Thử nói xem những cái này là giống hay khác nhau? Các ông có hiểu không? Chỗ nào cũng gặp phải vấn đề đó cả. Tuyết Đậu tụng rằng:

TỤNG

Tên trước còn nhẹ tên sau sâu,

Ai bảo lá vàng là vàng ròng?

Sóng nước Tào Khê nếu tương tự,

Biết bao người thường bị chìm đắm.

BÌNH “ Tên trước còn nhẹ tên sau sâu.” Đại Quang nhảy múa là mũi tên trước. Thầy ta cũng lại nói, “ Cái con chồn hoang quỉ này!” Đó là mũi tên sau. Từ xưa đến nay đó vẫn là răng với móng. “ Ai bảo lá vàng là vàng ròng?” Ngưỡng Sơn dạy chúng rằng, “ Các ông mỗi người phải tự hồi quang phản chiếu, đừng có ghi nhớ lời tôi. Các ông từ vô thủy kiếp đến nay quay lưng về ánh sáng mà cắm đầu vào bóng tối; gốc rễ của các vọng tưởng quá thâm sâu khó mà nhổ bạt ngay ra được. Cho nên tôi mới giả lập ra phương tiện để mà đoạt cái thô thức của các ông đi, giống như lấy lá vàng để dỗ trẻ con nín khóc.” Giống như lấy trái ngọt mà đổi lấy bầu đắng.

Cổ nhân tạm lập ra phương tiện để giúp thiên hạ; lúc họ nín khóc rồi thì lá vàng đâucó phải là vàng ròng. Đức Thế Tôn giảng dạy một đời cũng chỉ là những lời để dỗ chúng sinh nín khóc mà thôi.” Cái con chồn hoang quỉ này!” Thầy ta chỉ muốn chuyển hoán nghiệp thức của người khác mà thôi; trong ấy có cả quyền lẫn thực cũng có cả chiếu dụng. Chỉ ở chỗ đó các ông mới thấy được căn để của nạp tăng. Nếu như các ông hiểu được, các ông cũng giống như con cọp thêm cánh vậy đó.

“ Sóng nước Tào Khê nếu tương tự.” Nếu như hốt nhiên các học nhân ở khắp mọi nơi mà chỉ lo nhảy múa như thế này, lúc nào cũng chỉ như thế này thì vô hạn những người bình thường hẳn đã bị chìm đắm. Còn có chỗ nào để cứu họ vậy?