Koan 1
TẮC THỨ BẢY MƯƠI BỐN
KIM NGƯU HÒA THƯỢNG CƯỜI HA HA
THÙY
Vung kiếm Mạc Da, cắt đứt các dây dưa trước mũi nhọn. Gương sáng treo cao, trong câu dẫn xuất ấn Tì Lô. Ở chỗ điền điạ ẩn mật, mặc áo ăn cơm. Chỗ thần thông du hí, làm sao mà nương náu? Đã hiểu rõ chưa? Xin xem văn dưới đây.
CỬ
Mỗi lúc đến giờ trai, Kim Ngưu hòa thượng ôm nồi cơm ra trước tăng đường múa rồi cười ha hả nói, “ Các Bồ Tát mau ra ăn cơm!”
Tuyết Đậu nói, “ Tuy là thế, song chẳng phải là Kim Ngưu có hảo tâm.”
Có ông tăng hỏi Trường Khánh, “ Cổ nhân nói, ‘Các Bồ Tát mau ra ăn cơm,’ ý chỉ như thế nào?” Trường Khánh nói, “ Cũng giống như thể nhân thụ trai mà tán thán vậy.”
BÌNH
Kim Ngưu là bậc tôn túc trong dòng của Mã Tổ. Mỗi lúc đến giờ trai là lại ôm nồi cơm ra trước tăng đường múa, rồi cười ha hả nói, “ Các Bồ Tát mau ra ăn cơm!” Thầy ta làm như thế suốt hai mươi năm, thử nói xem, ý của thầy ta ở chỗ nào? Nếu như chỉ để gọi tăng chúng ra ăn cơm, bình thường người ta có thể đánh mõ đánh trống để gọi cũng được rồi, hà cớ phải ôm nồi cơm ra làm lắm trò dấm dớ như thế? Phải chăng là thầy ta điên? Hay là thầy ta đề xướng kiến lập? Nếu như thầy ta đề xướng việc này, tại sao không leo lên bảo vương tòa mà lay giường dơ phất trần? Phải làm như vầy để làm gì?
Người bây giờ chẳng hể hiểu rằng ý của cổ nhân vốn ở ngoài ngôn ngữ. Tại sao không thử nhìn vào những đề mục của ý Tổ Sư từ Tây Trúc đến? Nghĩa là gì? Đã nói rõ rằng đó là giáo ngoại biệt truyền, đơn truyền tâm ấn. Phương tiện của cổ nhân là cũng nhắm để cho các ông có thể đảm đương được một cách trực tiếp mà thôi. Sau này thiên tư vọng động giải thích nói rằng, “ Há lại có lắm chuyện như thế. Lạnh thì đến bên lửa, nóng thì hóng mát, đói thì ăn cơm, mệt thì nằm ngủ.” Nếu dùng thường tình ra mà giải thích, thì cả tông phái của Đạt Ma hẳn đã bị quét sạch khỏi mặt đất rồi. Há không biết rằng cổ nhân suốt ngày đêm không giây phút nào mà lại không nghĩ đến việc muốn hiểu rõ sự việc này?
Tuyết Đậu nói, “ Tuy là thế, song chẳng phải là Kim Ngưu có hảo tâm đâu.” Có rtấ nhiều người hiểu lầm câu nói này. Đúng là đề hồ trân quí của thế gian mà gặp phải những kẻ này thì đâm ra biến thành độc dược. Kim Ngưu đã vì thiên hạ mà bị lụy như thế, cớ làm sao Tuyết Đậu lại nói là thầy ta không có hảo tâm? Tại sao Tuyết Đậu lại nói như thế? Phải là các nạp tăng có tâm cơ sống động thì mới có thể hiểu được. Người thời buổi này không đến được cương vực của cổ nhân, chỉ mãi nói rằng, “ Thấy tâm nào đâu? Có Phật nào đâu?” Nếu như các ông hiểu theo lối này, các ông phá hoại mất Kim Ngưu là bậc chuyên gia lão luyện. Cần phải quan sát cho kỹ thì mới có thể hiểu được. Nếu như hôm nay với ngày mai mà cũng chỉ có miệng lưỡi suông như thế, thì biết đến bao giờ mới dứt đây?
Sau đó lúc Trường Khánh thương đường, có ông tăng hỏi, “ Lúc cổ nhân nói, ‘Các Bồ Tát mau ra ăn cơm’, chẳng hay ý chỉ là như thế nào?” Trường Khánh nói, “ cũng giống như thể nhân thụ trai mà tán than vậy.” Các bậc tôn túc từ bi hết sức, lậu đậu không phải là ít. Đúng là “ nhân thụ trai mà tán than. Song các ông thử nói xem, tán than cái gì vậy? Tuyết Đậu tụng rằng:
TỤNG
Trong bóng mây trắng cười ha ha,
Hai tay cầm đến trao người ta.
Nếu là dòng dõi sư tử vàng,
Ngoài ba ngàn dặm vẫn nhìn ra.
BÌNH TỤNG
“Trong bóng mây trắng cười ha ha”. Trường Khánh nói, “ Nhân thụ trai mà tán than.” Tuyết Đậu nói, “ Hai tay cầm đến trao người ta.” Thử nói xem, phải chăng thầy ta chỉ đem cơm đến cho người ta ăn hay là còn có cái gì kỳ đặc hơn nữa? Nếu như các ông có thể hiểu được ngọn ngành của vấn đề này thì các ông đúng là dòng dõi của sư tử lông vàng. Nếu như họ là dòng dõi của sư tử lông vàng, thì Kim Ngưu hẳn đã không cần phải ôm nồi cơm ra trước tăng đường múa rồi cười ha hả, từ xa ngoài ba ngàn dặm họ hẳn đã thấy ra được chỗ sai lầm của thấy ta rồi.
Cổ nhân nói, “ Quan sát trước khi cơ biến khởi lên thì các ơng sẽ chẳng phải phí chút tơ hào sức lực nào cả.” Cho nên các nạp tăng cần phải có chỗ dụng một cách hết sức đặc biệt mới có thể được xưng là bậc tông sư. Nếu như chỉ dựa vào ngôn ngữ, vẫn còn khó tránh khỏi lậu đậu.