Koan 1
TẮC THỨ NĂM MƯƠI TÁM
TRIỆU CHÂU VÀ KHUÔN SÁO THỜI THƯỢNG
CỬ
Có ông tăng hỏi Triệu Châu, “Đạo lớn không khó, chỉ đừng so đo, phải chăng là khuôn sáo của thiên hạ bây giờ?” Triệu Châu nói, “ Có người từng hỏi ta như thế, suốt năm năm nay ta vẫn chưa biết phải giải thích như thế nào?”
BÌNH
Triệu Châu bình sinh không dựa vào phương pháp dùng gậy và tiếng hét, song chỗ thụ dụng của thầy ta còn hơn cả phương pháp ấy. Câu hỏi của ông tăng này cũng hết sức là kỳ đặc, nếu như là ai khác ngoài Triệu Châu hẳn cũng hết sức mà khó trả lời cho ông ta. Bởi vì Triệu Châu là bậc chuyên gia cho nên chỉ nói với ông tăng kia rằng,” Có người từng hỏi ta như thế , suốt năm năm nay ta vẫn chưa biết phải giải thích như thế nào?” Câu hỏi cao lừng lững vạn trượng, câu đáp cũng chẳng từng coi nhẹ câu hỏi. Chỉ cần hiểu như thế, thì có thể nói ( công án) là ở ngay đây đây. Nếu không hiểu, cũng dừng nên so đo.
Há không biết chuyện có ông tăng trong dòng của Đầu Tử làm thư ký trong chúng hội của Tuyết Đậu, Tuyết Đậu dạy thầy ta tham câu “Đạo lớn không khó, chỉ đừng so đo.” Nhờ đó mà ông tăng kia tỉnh ngộ. Một hôm Tuyết Đậu hỏi ông ta, “Đạo lớn không khó, chỉ đừng so đo có nghĩa là gì?” Ông tăng đáp, “ Súc sinh, súc sinh.” Sau đó ông ta lên ẩn cư ở núi Đầu Tử. Phàm mỗi lần đi trụ trì thường lấy cà sa bọc giây cỏ và kinh văn. Có ông tăng hỏi Tông Đạo, “ Thế nào là gia phong của kẻ tu đạo?” Tông Đạo nói, “ Giầy cỏ trong áo cà sa.” Ông tăng lại hỏi, “ Chưa hiểu ý thầy như thế nào?” Tông Đạo nói, “Đông Thánh ở dưới chân không.”
Cho nên mới có câu nói rằng, “ Cúng Phật không chỉ ở chỗ nhiều hương.”Nếu như các ông hiểu thấu được, thì túng hay đoạt nằm trong tay mình. Công án này là một hỏi một đáp, rõ ràng rành mạch ra đó, tại sao Triệu Châu lại bảo là không giải thích được? Song thử nói xem có đúng là khuôn sáo của người đương thời chăng? Triệu Châu trả lời trong khuôn sáo hay ngoài khuôn sáo? Nên biết rằng việc này không ở nơi ngôn ngữ. Nếu như có người hiểu thấu được tận cốt tủy vấn đề, lại có đủ đức tin, thì người ấy cũng như rồng gặp nước, cọp dựa núi.Tụng rằng;
TỤNG
Tượng vương rên rỉ,
Sư tử gầm rống.
Câu chuyện vô vị,
Làm nghẹn miệng người.
Nam bắc đông tây,
Quạ bay thỏ chạy.
BÌNH TỤNG
Triệu Châu nói, “ Có người từng hỏi tôi như thế, suốt năm năm nay ta vẫn chưa biết phải giải thích như thế nào?” Câu chuyện vô vị, làm nghẹn miệng người. Nam bắc đông tây, quạ bay thỏ chạy.” Tuyết Đậu nếu như không có câu cuối cùng, thì biết ở chỗ noà để Tuyết Đậu đến đây? Đã như “ quạ bay thỏ chạy,” thì thử nói xem rốt cuộc Triệu Châu, Tuyết Đậu và sư núi tôi thành ra như thế nào đây?