Ngữ lục Thiền sư Cao Phong Nguyên Diệu

• Việc này chỉ cần người có tâm tha thiết, vừa phát tâm tha thiết chân nghi liền khởi. Nghi qua, nghi lại, không nghi tự nghi, từ sáng đến chiều vuốt đầu rút đuôi làm thành một khối. Khuấy không động, đuổi không đi, sáng suốt linh diệu, thường hiện ở trước, đây là khi đắc lực. Lại phải xác định chánh niệm, cẩn thận không khởi nhị tâm, cho đến đi mà không biết mình đi, ngồi không biết mình ngoài, lạnh, nóng, đói, khát, tất cả đều không biết, cảnh giới này hiện tiền tức là tin tức sắp đến nhà. Nắm thì tới, bắt thì được, chỉ còn đợi thời khắc mà thôi.

• Lại không nên nghe nói như thế rồi khởi tâm tinh tấn cầu nó, cũng không được đem tâm đợi nó, không được buông, không được bỏ, chỉ cần ngưng đọng chánh niệm, lấy ngộ làm quy tắc. Chính khi ấy, có tám muôn bốn ngàn quân ma rình rập trước căn môn của ông, tất cả việc kỳ quái, thiện ác… tùy tâm ông mà hiện. Ông vừa khởi một mảy may tâm nhiễm trước, liền rơi vào rọ của ma, bị chúng làm chủ, chịu chúng chỉ huy, miệng nói lời ma, thân làm việc ma, chánh nhân Bát-nhã từ đây hằng mất, hạt giống Bồ-đề không thể nảy mầm. Chỉ đừng khởi tâm như quỷ giữ thây ma, giữ qua giữ lại, khối nghi bỗng nhiên nổ một tiếng kinh thiên động địa.

• Tôi 15 tuổi xuất gia, hai mươi tuổi được đắp y, đến Tịnh Từ lập nguyện bốn năm liều chết học thiền. Ban đầu học với hòa thượng Đoạn Kiều, dạy tham cứu “Sanh từ đâu đến, chết trở về đâu?” Ý phân 2 đường, tâm không quy nhất. Sau yết kiến hòa thượng Tuyết Nham, dạy khán chữ Không. Lại dạy mỗi ngày đến trình một lần, như người đi đường mỗi ngày cần thấy công trình, nhân thấy nói mới có thứ tự. Rốt sau đến ngài không hỏi chỗ công phu.

• Một hôm vào cửa, ngài hỏi: “Ai cùng ông kéo tử thi đến?” (Thùy dữ nê đà giá tử thi lai?) Tiếng chưa dứt, ngài liền đi ra. Sau đến Kính Sơn, vừa vào thiền đường, tôi như trong mộng chợt nhớ câu “Muôn pháp về một, một về chỗ nào?” Từ đây nghi tình phát hiện, không còn phân biệt đông tây nam bắc. Ngày thứ 6 ở đây, theo chúng lên gác tụng kinh, vừa ngước đầu nhìn lên chợt thấy bài Chân Tán của Ngũ Tổ Diễn hòa thượng, hai câu sau:

    Trăm năm ba vạn sáu ngàn ngày,
    Gắng công suy xét nguyên lai là gì.

Âm

    Bách niên tam vạn lục thiên triêu,
    Phản phúc nguyên lai thị giá hán.

• Câu “kéo tử thi…” ngày trước, bỗng nhiên thấu triệt, liền hồn phi đảm tán, chặp sau tỉnh lại, khác nào người buông gánh nặng 120 cân. Khi đó tôi được 24 tuổi.

• Mãn nguyện 3 năm, sau bị Hòa thượng hỏi: “Những ngày này tu tập đã làm chủ được chưa?” Tôi thưa: “Đã làm chủ”. Ngài lại hỏi: “Trong khi ngủ nằm mộng có làm chủ được không?“. Tôi thưa: “Làm chủ được”. Ngài lại hỏi: “Khi ngủ mê không mộng chủ ở chỗ nào?“. Câu hỏi này không có lời để đáp, không có lý lẽ trình bày.

• Hòa thượng dạy:

Từ nay ông không cần học Phật pháp cùng cổ tột kim, chỉ cần đói thì ăn, mệt thì ngủ, ngủ vừa thức dậy chấn chỉnh tinh thần, tự hỏi cái ta thức này chủ nhân rốt ráo tại chỗ nào? An thân lập mạng, tự thệ chuyển một đời ngu si, quyết định phải thấy rõ ràng cái ấy.

• Trải qua 5 năm, một hôm đang ngủ chợt thức giấc, vẫn ôm lòng hoài nghi việc này, bỗng một đạo hữu cùng ngủ đẩy rớt cái gối xuống đất, động một tiếng, ngẫu nhiên tan vỡ khối nghi, như chim thoát khỏi lưới. Bao nhiêu công án của Phật tổ, những nhân duyên sai biệt nay đều thấu đạt. Từ đây, nhà yên nước thịnh, thiên hạ thái bình, nhất niệm vô vi, 10 phương đều dứt.